NAS Whisky

Al geruime tijd is er bij de producenten een trend waarneembaar naar whisky's zonder leeftijdsaanduiding. Ze komen op de markt als zogenaamde No Age Statement (NAS) whisky's. De vraag die zich nu natuurlijk aan de geïnteresseerde whisky-liefhebber opdringt, is waarom producenten überhaupt NAS whisky's op de markt brengen en vooral waarom nu?

Het antwoord ligt in de Single Malt-boom die we al enkele jaren meemaken. Distilleerderijen hebben de afgelopen twee decennia steeds meer oudere whisky's op de markt gebracht, tegen steeds hogere prijzen. Bij de consument is het leeftijdscriterium van de whisky in deze fase een absoluut kwaliteitskenmerk geworden. Het is algemeen aanvaard dat een 18-jarige whisky beter is en meer kost dan een 15-jarige, 12-jarige, enzovoort. Uiteraard is de voorraad whisky niet onbeperkt. Het feit dat de productie van een Schotse whisky minimaal 3 jaar duurt, maar in de regel (bij onze geliefde Single Malts) eerder 10, 12 of meer jaren, vereist enorm veel planningsvaardigheden. Weet u vandaag al hoeveel whisky u over 12 jaar zult kopen en drinken? Nee? De distilleerderijen weten dat ook niet. Een probleem dat in de geschiedenis van whisky steeds weer opduikt en niet in de laatste plaats verantwoordelijk is voor de talrijke sluitingen en heropeningen. De focus van de wereldmarkten op whisky's van hoge leeftijd leidt ertoe dat de voorraden van whisky's boven een bepaalde leeftijd bij veel distilleerderijen opraken en de vraag niet kan worden bediend. De introductie van whisky's zonder leeftijdsaanduiding is de logische consequentie, omdat dit de distilleerderijen flexibiliteit biedt om te reageren op vraagfluctuaties.

Waarom NAS? Wat zijn de voordelen voor de producenten bij NAS Whisky?

No Age Statement betekent voor de masterblender vergaande vrijheid bij het samenstellen van de malt. Hij is niet gebonden aan leeftijdsaanduidingen en kan een product volledig naar zijn eigen ideeën creëren. De wijdverspreide mening dat alleen oude whisky goed is, zorgt ervoor dat men bij de distilleerderijen lange tijd niet durfde om een leeftijd van minder dan 10 jaar op de fles te zetten. Een No-Age-Statement whisky, die via een slim geformuleerde naam kan worden gepromoot, biedt hier duidelijk meer verkooppotentieel dan een whisky met een relatief jonge leeftijdsaanduiding. Het beste voorbeeld hiervan zijn de nieuwste bottelingen uit het huis Talisker: Wat klinkt voor u meer als een wilde, maritieme whisky? Talisker 10 jaar – of Talisker Storm?

Welke langdurige gevolgen heeft NAS voor de whiskymarkt?

Welke gevolgen de trend naar NAS voor de whiskymarkt heeft, is momenteel ook het onderwerp van heftige discussies in de Engelstalige whisky vakwereld. Enkele dagen geleden verscheen op de Edinburgh Whisky Blog een spraakmakend artikel van Lukasz Dynowiak (PR-verantwoordelijke voor Inver House). Zijn artikel heeft de titel „NAS zal ons allemaal doden“ en geeft aan dat, volgens hem, de trend naar NAS zal leiden tot een crisis in de whisky-economie. Lukasz is van mening dat het ontbreken van leeftijdsaanduidingen meer of minder onvermijdelijk leidt tot een vermindering van de kwaliteit van de whisky en daarmee tot reputatieschade voor whisky in het algemeen. Op Billy’s Booze Blog verdedigt men daarentegen de NAS. Het artikel stelt dat het bij whisky om de individuele kwaliteit zou moeten gaan. Niet om de leeftijd. Er wordt op gewezen dat er zowel goede NAS als slechte NAS zijn. Net zoals er ook afschuwelijke whisky's met leeftijdsaanduiding zijn. We willen deze discussie aanvullen met de mening van Duitstalige whisky-experts. We hebben 9 journalisten, bloggers en ondernemers uit de whiskysector gevraagd wat zij van NAS denken, de volgende geweldige antwoorden hebben we ontvangen, hartelijk dank aan alle experts!

Whisky Experts Redactie, whiskyexperts.net

"Richard Paterson heeft gelijk als hij zegt dat NAS de Master Blender de mogelijkheid biedt om het bestaande optimaal te benutten. En inderdaad, er zijn uitstekende No Age Statement Whiskys die dat onderstrepen. Helaas biedt NAS ook de geldfetisjist binnen het bedrijf de kans om gebrekkig vatbeheer ten koste van de kwaliteit te verdoezelen en zo de producten tegen een te hoge prijs te verkopen. En wie kan ontkennen dat dit net zo vaak voorkomt als de uitstekende NAS-afvullingen? Het werkelijke probleem achter NAS is voor ons het gebrek aan transparantie. Natuurlijk is een leeftijdsaanduiding geen garantie voor kwaliteit – maar evenmin zijn het fantasienamen en ingenieus samengestelde 'achtergrondverhalen' die een strategisch planner samen met een copywriter heeft geschreven. NAS ontnemt de consument een stuk helderheid voor zijn aankoopbeslissing en vervangt het door reclamegeluid. Dit is voor de producenten op korte termijn gemakkelijk en voor de consument misschien vermakelijk, maar op lange termijn schadelijk voor iedereen – vooral wanneer men steeds meer probeert middelmatige afvullingen met veel schijn te verkopen in het hogere prijssegment. Een idee waar iedereen van zou kunnen profiteren, zou een informatiecampagne van de industrie zijn, met de slogan: 'Geest triomfeert over leeftijd', waarbij de blenders en master distillers met hun prestaties voor de whisky in de schijnwerpers worden gezet. Want DIT is waar de echte kunst gebeurt – en niet alleen in het verstrijken van tijd. Dan kunnen we misschien ook snel van de consumenten horen: 'Kijk eens, wat een uitstekende whisky die uit deze 5-jarige vaten is gemaakt'..."

Marco Kersten, whisky-frog.de

"De slechtste prognoses verduisteren de whiskyhemel, voornamelijk eerst en vooral over Schotland. Weinig bekende producenten blijven gespaard van de steeds hardere discussies over de zogenaamde No Age Statement Whiskys, whisky zonder leeftijdsaanduiding. Feit is: als de Schotten een kunst beheersen, dan is het de whiskyproductie en daarmee onvermijdelijk ook de kunst van de jarenlange rijping. Laten we onszelf niets wijsmaken, whisky zonder leeftijdsaanduiding bestaat al lang, zelfs van toonaangevende Schotse producenten. Maar nu lopen de gemoederen hoog op, want er komen steeds meer van dergelijke bottelingen op de markt. Een nieuwe, in veel ogen een gevaarlijke trend, tekent zich af. Het weglaten van de leeftijd op het etiket is misschien wel de geniaalste marketingstrategie ooit - althans vanuit het perspectief van de whiskyproducenten. De verleiding lijkt groot om jonge whisky's, met wel klinkende namen, toch voor bijzondere prijzen aan de man of vrouw te brengen. Het is begrijpelijk dat geen enkele producent buiten spel wil blijven - en zo neemt de waanzin zijn loop. Daarbij zijn dergelijke bottelingen zonder leeftijdsaanduiding beslist geen duivels goed, dat moet je weten. Ik kan zo een dozijn goede whisky's zonder leeftijdsaanduiding opnoemen. Onder Duitse whisky-pioniers wordt deze strategie al lang toegepast en kwaadsprekende tongen zouden nu kunnen beweren: Je ziet wel waar dat toe geleid heeft! Uiteindelijk hebben de genieters wereldwijd altijd al een goede, lang gerijpte whisky gewaardeerd. Juist Schotse whisky heeft zich altijd weer graag over zijn leeftijd gedefinieerd en verkocht. Zelfs in boeken, films en ook in de bioscoop is er steeds weer met trots gewezen op de leeftijd van de goudgele edeldrank. Bijvoorbeeld wordt in de James Bond-film "Skyfall" een Macallan van 50 jaar genoemd. Dat mag voor velen misschien overdreven zijn, maar met de leeftijdsaanduiding in de naam kan de koper/genieter nu eenmaal meer beginnen dan met ellenlange, Keltisch klinkende toevoegingen. Whisky dankt zijn goede reputatie niet in de laatste plaats aan de leeftijdsaanduiding. Natuurlijk: leeftijd gelijkstellen aan kwaliteit kan leiden tot miskopen, dat weten we en daar moeten we op dit punt ook niet over discussiëren. Maar de leeftijdsaanduiding is voor mij een morele verplichting, een stuk geweldige, Schotse whiskygeschiedenis en niet in de laatste plaats ook een zekere eerlijkheid tegenover de klant. En zo moet het ook blijven!"  

MargareteMarie, whiskyenvrouwen.blogspot.nl

"Ik geloof dat een afzien van NAS-whiskys de industrie meer zou schaden dan helpen. Als de vraag niet voldoende kan worden bevredigd, zullen de prijzen nog verder stijgen dan ze al doen. Maar als de financiële pijngrens breed wordt overschreden, zal de koperskaravaan snel verder trekken en zich meer richten op andere dranken. Het is niet de ontbrekende leeftijdsaanduiding die mensen zal afschrikken, maar de te hoge prijs. De grote bedrijven zal dat weinig interesseren, zij hebben zich al breed gepositioneerd. Maar de Schotse distilleerderijen zullen lijden. Misschien is er dan voor de geeks weer voldoende oude whisky. Maar voor de jonge mensen uit de Speyside en de Schotse Highlands zullen de noodzakelijke banen en het geloof in een toekomst in hun thuisdorp ontbreken."

Jörg Bechtold, whiskyfanblog.nl

"Er is niets op tegen om goed gemaakte jonge whisky's aan beginners te verkopen. Maar er is heel veel op tegen om jonge whisky's met veel marketingpraat tegen hoge prijzen als standaard te verkopen. De industrie maakt daarmee gelijk twee doelgroepen kapot: de kenners, die met het jonge spul niets kunnen en de nieuwkomers, die de smaakwaarde van lang gerijpte whisky nooit leren waarderen. Wie zal er ooit nog oudere whisky kopen, als die in de toekomst nog beschikbaar is? En wie kan het zich nog veroorloven? Want leeftijd is werkelijk door niets te vervangen, dat geldt voor mensen net zo goed als voor whisky. Wie ooit een whisky van 30 jaar of ouder heeft geproefd, weet misschien wat ik bedoel. Whisky leeft van verhalen, van de mythe van het handgemaakte, lang gelagerde distillaat met de Angels Share. Zonder dat is het gewoon een drank zoals elke andere."

Ralph L. Warth, thewhiskyinvestor.blogspot.nl

"De redenen voor NAS-vullingen zijn divers en variëren van net (her) geopende distilleerderijen zonder voldoende gerijpte whisky voor leeftijdsvullingen tot de marketing van het merk respectievelijk een verhaal rondom het merk. Tot de laatsten kunnen de zwaargewichten Ardbeg, Highland Park en Macallan worden gerekend. Vanuit het perspectief van de fijnproever wordt de ondoorzichtigheid door NAS, vooral wanneer ze bestaande jaargang- of leeftijdsvullingen vervangen, vergroot. Vanuit het perspectief van de investeerder is het duidelijk: hoe geringer de (informatie)doorzichtigheid met betrekking tot de specifieke vulling, hoe lager de waardering van de single malt whisky. Bij Ardbeg en Highland Park is dit investeerdersgedrag – waarschijnlijk vanwege het weinig selectieve koopgedrag van de 'freaks' – in tegenstelling tot Macallan nog niet waarneembaar. Zo stuiten bijvoorbeeld de in Travel Retail verkrijgbare Amber en Gold-vullingen bij de kopers op weinig bijval, als we een medewerker van World of Whiskies mogen geloven. Ardbeg en Highland Park, let op!"

Stefan Völkner, whisky-journal.nl

"NAS-afvullingen zijn geen uitvinding van de moderne tijd. Voordat men in de jaren '60 op grotere schaal begon om de tijd die een whisky in het vat doorbrengt op de fles te vermelden, gaf de gemiddelde drinker helemaal niets om een leeftijdsaanduiding. Daarna werden we omgevormd. Als we de maltheads even buiten beschouwing laten, is de leeftijd tegenwoordig voor het merendeel van de whiskydrinkers een doorslaggevend kwaliteitskenmerk. Hoe vaak horen we niet trotse woorden van gelegenheidsgenieters over de aanschaf van een 10-jarige Glenweißnich? Interessant is in dit verband ook een onderzoek uitgevoerd door Chivas Brothers in 2010. Ik heb niets tegen NAS-afvullingen, zolang de smaak en de prijs in een eerlijke verhouding staan. Het maakt me eigenlijk niet uit hoe oud de whisky is, zolang hij maar goed smaakt. Wat me stoort, is de generalisatie in veel huidige bijdragen en commentaren dat NAS per definitie ondrinkbaar is. Goede tegenvoorbeelden zijn hier Uigeadail en A’bunadh. Men moet ook niet vergeten dat verschillende whiskies, ondanks een leeftijdsaanduiding, ondermaats kunnen smaken. Mogelijk kunnen de producenten door de volgende informatie op de fles voor wat meer transparantie zorgen: 56% < 5 jaar, 34% < 10 jaar, 10% < 20 jaar? Het hoeft niet groot geschreven te zijn, maar daarmee zou al veel bereikt zijn. Gezien de reguleringsdrang die de SWA momenteel tentoonstelt, zou dit een van de gemakkelijker te realiseren wijzigingen zijn. En dit zou de industrie zeker niet meer schaden dan flessen zonder enige leeftijdsaanduiding."

Tom Zwingel, toms-whisky-welt.de

"Ik vind dat wanneer je de consument de betekenis van de leeftijdsaanduiding goed uitlegt, hij ook de NAS zal leren begrijpen. Men moet altijd benadrukken dat whisky een natuurproduct is dat onderhevig is aan bepaalde schommelingen. Het weglaten van de leeftijdsaanduiding vergemakkelijkt natuurlijk de distilleerderij bij het mengen van de malts. Whisky is nu eenmaal een kwestie van smaak."

Thomas Ide, homeofwhisky.blogspot.com

"Ik vind het jammer dat veel whiskyvrienden nog steeds alleen kijken naar de leeftijd, naar de mooie kleur (wat dankzij de toegestane karamelkleurstof voor de grote aanbieders geen probleem is) en naar het chique label. Eigenlijk zou voor een fijnproever alleen de smaak op de eerste plaats moeten staan! Schaad NAS de markt? ....als ik de discussie volg, dan op dit moment wel, omdat de smaak nog niet centraal staat. Voor de kleine nichemarkt van eenmalige vatafvullingen zie ik steeds meer dat men hier let op smaak en betaalbaarheid - Wat heb je aan een mooie leeftijdsaanduiding als de whisky dan alleen maar duur is, maar qua smaak een teleurstelling is? Ik hoop dus op de smaakzin – Slainte"

Ole Lüerßen, www.whiskyinvestment.nl

"Ik sta kritisch tegenover NAS als whiskysammler, omdat het zorgt voor extra ondoorzichtigheid in de heersende whiskymarkt. Een mogelijke vestiging van NAS is naar mijn mening een 'aandeelhoudersbeslissing', die op korte en middellange termijn de winsten van de whisky-industrie zou kunnen verhogen, maar op lange termijn schade zal veroorzaken. Het vertrouwen van de consumenten wordt hier op de proef gesteld. Ik hoop dat consumenten zich niet laten verblinden door de marketing van sommige NAS-uitgaven en altijd de hoge kwaliteit van een whisky waarderen. Ook al zou de leeftijdsaanduiding van de whisky niet als een 'kwaliteitskeurmerk' moeten worden beschouwd, het biedt de consument een goede oriëntatie in de whiskydjungel. NAS zorgt dus voor extra ondoorzichtigheid - dat is zelden in het belang van de consument. Als whiskyliefhebber en whiskysammler zie ik de huidige ontwikkeling kritisch, maar ik ben optimistisch dat de kwaliteit uiteindelijk zal zegevieren, met of zonder leeftijdsaanduiding."

Onze mening:

De redactie van whic.nl is van mening dat men NAS-whiskys niet zomaar moet veroordelen. Er zijn goede en er zijn slechte. We moeten hier realistisch blijven en een whisky beoordelen op zijn smaak. Ook de prijs van de producenten moet daarbij in verhouding staan. Wij vinden het eerlijk als producenten jongere whiskys als NAS tegen lagere prijzen op de markt brengen. Ook jonge whisky heeft zijn bestaansrecht. Bijvoorbeeld een sterk geturfde Cask Strength whisky kan profiteren van een jonge leeftijd en de bijbehorende wildheid. Dit betekent echter ook dat we het afkeuren wanneer distilleerderijen jonge whiskys tegen absolute premiumprijzen op de markt brengen, aangewakkerd door de huidige hype. Dit onevenwicht tussen kwaliteit en prijs kan aan het eind van de dag ervoor zorgen dat de mythe van Single Malt in het algemeen lijdt. Wie hier voor de kortetermijnwinst zijn goede naam op het spel zet, zal uiteindelijk de rekening gepresenteerd krijgen. Ook al hoeft het niet per se tot een grote crisis in de whiskybranche te leiden, in zo'n geval (hopelijk) zal de individuele producent getroffen worden. Zoals in andere sectoren zal slechte kwaliteit tegen een hoge prijs zich op de lange termijn niet kunnen handhaven. En wie nu met middelmatige 3-jarige whiskys zijn reputatie duurzaam beschadigt, zal het ook moeilijk hebben met 12-jarige standaarden om de harten van whiskyfans te veroveren. Gezien de huidige investeringen in de uitbreiding van de productiecapaciteit van veel distilleerderijen, blijft de toekomst in ieder geval spannend. Dat de distilleerderijen reageren op de hoge vraag met NAS-whiskys is vanuit zakelijk oogpunt begrijpelijk, maar de vraag blijft interessant of dit een acute trend of een langdurige ontwikkeling is? Uiteindelijk moet elke whiskydrinker voor zichzelf beslissen of hij NAS-whiskys koopt, drinkt en geniet.