Armagnac
Armagnac staat bekend als de temperamentvolle kleine broer van de Cognacs - hoewel hij al 100 jaar eerder ontstond dan zijn landgenoot. In het wilde terroir van de Gascogne vindt deze ondergewaardeerde brandewijn zijn oorsprong en kan hij vooral met zijn fruitige, zoete charme scoren, die hij soms subtiel en soms krachtig in de schijnwerpers zet. Als veelzijdige Fransman is hij zowel geschikt als stijlvol cadeau in een jaargangaflevering als voor eigen genot - en dat voor een eerlijke prijs. Liefhebbers van soepele dranken zullen puur genot met hem ervaren.
Armagnac Achtergrond
Armagnac is een brandewijn die alleen in een klein gebied in het zuidwesten van Frankrijk mag worden geproduceerd. Ongeveer 15.000 hectare zijn beschikbaar voor de teelt, waarvan slechts ongeveer 4.500 hectare uitsluitend voor de productie van Armagnac worden gebruikt. Het product wordt kwalitatief als hoogwaardig beschouwd en valt onder strenge regels die de standaarden constant hoog houden. Desondanks heeft de zeldzame spirituose tot nu toe niet dezelfde opmars gekend als whisky, rum of gin.
Veel liefhebbers van gedistilleerde dranken staan sceptisch tegenover Armagnac of hebben er nog niet veel van gehoord. Toch is Armagnac de eerste sterke alcohol die ooit in Frankrijk is geproduceerd - zelfs lang vóór de Cognac, die zich mag verheugen in een grotere bekendheid. Er schuilt dus een lange traditie achter deze brandewijn, vergelijkbaar met die van whisky. Maar terwijl de Schotten zich vrolijk wijden aan de verhalen, legendes en mythen rondom de whiskyproductie, wordt er voor Armagnac niet zo hard de reclamehamer gehanteerd. Ook de presentatie van de flessen en verpakkingen krijgt minder aandacht dan bij gin of whisky. Men richt zich immers op het essentiële. Terwijl het bij whisky tegenwoordig vaker voorkomt dat de merken, distilleerderijen en hun verhalen meer gewicht krijgen dan het product zelf, draait het bij Armagnac simpelweg om de kwaliteit, die zich weerspiegelt in een redelijke prijs. En dat terwijl ook deze brandewijn vaak 20 tot 30 jaar rijpt.
Aromaprofiel
Hoe smaakt Armagnac? De brandy weet te verleiden met zijn ronde, lieflijke charme. Hier is niets schraal of rokerig te vinden. Toch heeft ook hij verschillende facetten die ontdekt kunnen worden. Afhankelijk van de gebruikte druivensoort en de teeltregio kan de smaak variëren. Ook de rijpingsduur in eiken vaten draagt bij aan de karaktervorming. Wat alle Armagnacs echter verbindt, is hun fruitigheid - als een aantrekkelijke fruitmand presenteert zij zich. Deze kan variëren van rozijnen tot pruimen en zelfs appels. Fijne vanille, afkomstig van de eiken vaten, wordt ook beschouwd als een klassieke Armagnac-noot. Bij lichtere varianten voegen bovendien florale tonen zich toe aan het smaakbeeld.
Regio's
Het gehele gebied dat is goedgekeurd voor de productie van Armagnac beslaat ongeveer 15.000 hectare en is onderverdeeld in drie regio's. Deze zijn vooral relevant voor de smaak, omdat ze verschillende bodemkwaliteiten hebben. Dit weerspiegelt zich in het karakter van het eindproduct. Net als bij wijnen is dus het Terroir, oftewel de productielocatie, absoluut cruciaal voor de uiteindelijke kwaliteit van de gedistilleerde drank.
Bas-Armagnac
Op dit kleine stukje aarde, waar de wijn voor de productie van Armagnac wordt verbouwd, beslaat Bas-Armagnac het westelijkste deel. De regio wordt gekenmerkt door een heuvelachtig landschap. De bodem is zuur, kleiachtig, zandig en bevat af en toe ijzerhoudende elementen, die zichtbaar zijn aan de roestbruine kleur van de aarde. Op dit terroir ligt de oorsprong voor fruitige, zachte en lichte brandwijnen.
Armagnac-Ténarèze
Dit gebied bevindt zich in het midden tussen Bas en Haut en strekt zich vooral uit in de noordelijke delen van de regio. Aangezien het een soort overgangszone is, komen hier elementen uit de buurlanden samen. De bodems zijn klei- en kalkhoudend. Hoewel ze zeer zwaar zijn, zijn ze toch vruchtbaar. Uit dit gebied komen voornamelijk krachtige producten, die profiteren van een uitgebreide rijping.
Haut-Armagnac
Soepel omarmt dit gedeelte de twee andere en begrenst ze in het zuiden en oosten. Inmiddels is de regio nauwelijks nog relevant als het gaat om de Armagnac-productie. Slechts ongeveer 3 procent komt daarvandaan. Voornamelijk vindt men hier kalksteen en leemkalk. De wijngaarden zijn vrij schraal. Uit dit gebied zijn juist jonge Armagnacs vanwege hun levendigheid aan te raden.
Productie
Hoe wordt Armagnac geproduceerd? De eerste stap is de wijnbouw. Maar welke druivensoorten worden er eigenlijk voor Armagnac gebruikt?
Druivensoorten
Voor de productie van Armagnac zijn 10 witte druivensoorten toegestaan. De variëteiten Clairette de Cascogne, Jurançon blanc, Plant de graisse, Meslier Saint François, Mauzac blanc en Mauzac rosé zijn oudere varianten die nog maar op enkele wijngaarden worden aangeplant. Sommige producenten willen het erfgoed en de historische diversiteit van de drank behouden en wijden zich daarom aan deze druiven. De meerderheid van de Armagnacs wordt echter gemaakt van de 4 overgebleven soorten, die we nader zullen bekijken:
Ugni Blanc
De druivensoort Ugni-blanc is eigenlijk de allrounder onder de distillatie-druiven en daarom ook de meest gebruikte. Enerzijds kan ze in alle drie de regio's worden aangeplant. Anderzijds kunnen er zure, alcoholarme wijnen van worden gemaakt, die hoogwaardige brandewijnen opleveren.
Folle Blanche
De bekendste soort is Folle Blanche. Dit is de oorspronkelijk gebruikte druivensoort, die tot 1878 voornamelijk werd ingezet. Ze was echter vatbaar voor de phylloxera, die bijna alle wijngaarden verwoestte. Tegenwoordig is de teelt moeilijker, waardoor Folle Blanche nog maar zelden wordt aangeplant. De druif zorgt voor fijne, elegante, vaak bloemige Armagnacs, waarvan het lieflijke karakter vooral in jonge creaties tot uiting komt.
Baco
Bij de druivensoort Baco gaat het om een hybride, die na de phylloxera-problemen door een leraar is ontwikkeld. Hij combineerde de traditionele soort Folle Blanche met de soort Noah. Het resultaat is een druif die uiterst robuust is en zich bijzonder goed voelt in de zandige bodems van de Bas-Armagnac. Ze geeft de brandewijn een ronde soepelheid en aroma's van rijp fruit. Een lange rijpingsperiode komt deze karaktereigenschappen ten goede.
Colombard
Hoofdzakelijk wordt de druivensoort Colombard tegenwoordig voor de productie van witte wijn aangeplant, maar ook in de Armagnac-regio. De distillatie ervan is momenteel relatief zeldzaam. In geblend producten worden de fruitige en kruidige aroma's gewaardeerd.
Wijn
De vruchten van de bovengenoemde druivensoorten mogen pas voor de productie van Armagnac worden gebruikt als de plant minimaal 5 jaar oud is. Zodra deze leeftijd is bereikt, ondergaan de druiven een natuurlijke spontane gisting voor de wijnproductie. Toevoegingen zoals suiker, gist of zwavel zijn daarbij niet toegestaan. Dit proces duurt ongeveer 10 tot 17 dagen. Tot dat moment heeft de wijn een alcoholpercentage tussen de 8 en 9,5 vol.-%.
Distillatie
Vervolgens wordt de wijn gedistilleerd. Dit gebeurt in de wintermaanden. Sommige producenten geven de voorkeur aan distillatie ter plaatse. Soms worden hiervoor
Welke Armagnacs "moet" je eens geprobeerd hebben? Waarom zou u zich in plaats van een beproefde Cognac ook eens deze traditionele brandewijn uit het zuidwesten van Frankrijk moeten gunnen? Hoewel voor beide brandewijnen grotendeels dezelfde druivensoorten worden gebruikt, speelt de verschillende aanpak bij de distillatie een cruciale rol. Terwijl Cognac twee keer wordt gestookt, doorloopt Armagnac slechts één distillatieproces. Hierdoor kan bij Armagnac een breder aromatisch spectrum worden behouden dan men gewend is van Cognac. Voor ervaren whisky- of rumliefhebbers die eens brandewijn willen proberen, kan een Armagnac daarom de betere optie zijn. Want hier vindt men net zo complexe, veelzijdige tonen als men die waardeert bij de Schotse of Caribische sterke dranken.
Om erachter te komen welke Armagnac de juiste voor u is, gaat er niets boven proeven. Bij de grote verscheidenheid kan men zich bijvoorbeeld laten leiden door de eigenschappen van de regio's en druivensoorten. Bas-Armagnac staat bekend als de fijnste en meest edele. Hij is delicaat en licht. Hierdoor is hij uitstekend voor beginners. Maar ook ervaren genieters komen aan hun trekken. Voor een zomerse diner op het terras zult u nauwelijks een betere metgezel vinden. Als u meer denkt aan een avond met oude vrienden, waarbij de een of andere sigaar wordt gerookt, raden wij u een goed gerijpte Armagnac-Ténarèze aan. Hij scoort met krachtige, volle aroma's, waarvan de fruitigheid prachtig samengaat met de bittere rook van de sigaar. Naast de verschillende variaties van Armagnac kunt u ook de grote merken van de drank bekijken. Bij namen zoals Maison Janneau, Clos Martin of Armagnac Castarède kan men uitgaan van een constant hoge kwaliteit. Bij onafhankelijke producenten kunt u bijvoorbeeld vertrouwen op Chateau de Laquy, L'Encantada, Chateau de Briat of Domaine de Charron.
Heeft u dan gekozen voor een Armagnac, dan blijft alleen nog de vraag hoe u deze drinkt. Het is aan te raden om deze brandewijn op kamertemperatuur te genieten. Bij ongeveer 17°C tot 20°C heeft hij zijn optimale temperatuur. Pur komen de aroma's het beste tot hun recht, net als bij andere (vooral vatgerijpte) gedistilleerde dranken. De naar boven toe versmallende vorm van een Nosingglas is hiervoor uitstekend geschikt. In de bolle vorm kan het aroma zich ontwikkelen zonder te snel te ontsnappen. Als u liever eerst voorzichtig wilt proeven, kunt u een lichte, bloemige Armagnac nemen en deze ook voor mixdranken gebruiken. Een jonge Armagnac vormt bijvoorbeeld een prachtig duet met tonic.
Geschiedenis
Armagnac werd voor het eerst schriftelijk vermeld in 1411 - en daarmee meer dan een eeuw voordat er voor het eerst over Cognac werd gesproken (1549). Halverwege de 16e eeuw werd de drank geëxporteerd, maar het was moeilijk om de verkoop van Cognac bij te houden, omdat de verkeersverbindingen in de Armagnac-regio bijzonder slecht waren. Hierdoor bleven de verkoopcijfers ver achter bij die van Cognac en werd Armagnac voornamelijk regionaal verkocht. Pas in de 19e eeuw zouden er ingrijpende veranderingen voor de drank komen. Enerzijds werd het continue distillatieproces met behulp van kolomdistilleerders uitgevonden, wat de productiekosten verlaagde. Anderzijds werd de rivier Baise zo verbeterd dat er een scheepvaartverbinding naar Bordeaux mogelijk was. Destijds was deze wijnstad al een belangrijk knooppunt voor de wijn- en drankenhandel. Beide factoren zorgden ervoor dat de verkoopcijfers aanzienlijk stegen. Maar midden in deze bloeiende handel kwam plotseling de
