Poitin
Poitin Achtergrond
Wat is Poitin? Om te begrijpen wat Poitin is, moet men onvermijdelijk de geschiedenis van een van de oudste whisky-naties ter wereld induiken: Ierland. Het Ierse woord "Poitín", soms ook "Potcheen" of "Poteen" (uitgesproken als "Potschien"), is de verzamelnaam voor illegaal gestookte alcohol en whisky uit Ierland. Sommigen beschouwen het ook als de voorloper van de huidige Ierse Whisky. Tegenwoordig vinden we ook in de legale handel Poitin. In de regel is de "legale" Poitin ongerijpte whisky, oftewel New Make Spirit of zoals de Amerikanen het noemen "Moonshine".
Stijl
Hoe smaakt Poitin? De aromatische diversiteit van Poitin is, afhankelijk van het uitgangsmateriaal, het productieproces en de distillatiemethode, groot. Vaak bevat het graanachtige aroma's en heldere fruitige tonen die aan citrus doen denken. Sommige varianten hebben zoete hints van poedersuiker, kandij of zoete room. In andere varianten vind je bloemige of grasachtige noten, of zelfs een vleugje rook. Ook koele aroma's zoals munt en eucalyptus kunnen in Poitin aanwezig zijn. Niet in de laatste plaats vanwege de beschreven aroma's is Poitin goed geschikt voor mixdranken en cocktails.
Productie
Hoe wordt Poitin gemaakt? Nadat Poitin oorspronkelijk een synoniem was voor illegaal gestookte drank, werd het vele eeuwen lang in draagbare kleine koperen ketels gestookt. Deze miniatuur pot stills konden gemakkelijk worden vervoerd en verborgen om de aandacht van belastinginspecteurs en douanebeambten te vermijden. Poitin is, in tegenstelling tot whiskey, niet gebonden aan een bepaald uitgangsmateriaal. Het wordt doorgaans gemaakt van granen, maar soms ook van aardappelen of suikerbieten. Gemoute gerst is echter vanwege zijn aromatische eigenschappen niet alleen geschikt voor single malt whiskey, maar ook voor Poitin. Bij Poitin wordt meestal een graanmash vergist en vervolgens gedistilleerd. Het resultaat is de heldere Poitin, die dan vrijwel "rechtstreeks uit de still" in de flessen komt (bijna in "still strength"). Het alcoholpercentage varieert tussen de 40 en 90 % vol. Vooral voor jonge whiskey-distilleerderijen is Poitin een goede manier om een voorproefje van hun latere whiskey te geven. Tegelijkertijd houden ze de Ierse traditie van Poitin levend, zij het op legale wijze. Distilleerderijen zoals Glendalough en ook de Teeling distilleerderij in Dublin verkopen hun eigen Poitin.
Geschiedenis
De geschiedenis van de distillatie in Ierland gaat terug tot de 4e eeuw na Christus. Het is niet duidelijk wanneer precies de kunst van de distillatie Ierland bereikte. Er wordt echter vermoed dat Ierse monniken de kennis uit de Arabische wereld naar Ierland brachten. Uiteindelijk ontwikkelde de Keltische term "Uisce Beatha", in het Nederlands "water van het leven", zich voor de gedistilleerde drank uit gemalen granen. De Latijnse term "Aqua Vitae" weerklinkt nog steeds in andere gedistilleerde dranken zoals Eau de Vie of Aquavit. Aanvankelijk meer voor medische doeleinden gebruikt, ontwikkelde het distillaat zich uiterlijk in de 15e eeuw ook tot een genotsmiddel. Uit het woord "Uisce" ontwikkelde zich later in de Engelse taal het woord Whiskey/ Whisky. De oorsprong van de term Poitín gaat vermoedelijk terug tot het jaar 1660. De Britse regering voerde toen een belasting op alcohol in. De legale whiskey werd aangeduid als Uisce Beatha, terwijl de illegale drank "Uisce Poitín" werd genoemd. "Poitín" betekent niets anders dan "pot", in het Engels "Pot". De trotse en vindingrijke Ieren ontwikkelden in de daaropvolgende eeuwen een uitgesproken cultuur van het illegaal stoken. Tijdens de bloeiperiode van de zwartbranders en smokkelaars in de 18e en 19e eeuw werd overal in het land Poitin in zo klein mogelijke ketels en op de meest afgelegen plaatsen gestookt. Het zwartstoken was niet alleen een lucratieve bijverdienste, maar ook een indirecte weerstand tegen de Britse regering. Er werd alles gestookt wat men ter beschikking had. Vanwege zijn duistere geschiedenis is de term Poitin niet zo vastgelegd en gereguleerd als whiskey. De huidige legale Poitin voldoet natuurlijk aan hogere kwaliteitscriteria dan de illegale voorganger van voorgaande eeuwen. Tegenwoordig is Irish Poteen zelfs volgens EU-recht een beschermde term.
