Hoe spreek je whiskynamen correct uit?

Whisky- of distilleernaam komt vaak uit het Gaelic - een oude taal die zelfs veel Schotten niet spreken of begrijpen. Hoe benadruk je de namen van whisky dus op de juiste manier?

De volgende lijst biedt u een handvat. De fonetische spelling in de kolom "Uitspraak" komt in wezen overeen met de gebruikelijke Nederlandse klemtoon op de letters. Het geheel is te begrijpen als een benadering. In sommige gevallen zijn de Schotten het er overigens ook niet over eens hoe je de ene of andere distilleerderij nu precies moet uitspreken.

Als u in verhitte discussies over de uitspraak terechtkomt, dan  raden wij u en uw discussiepartner aan om eerst 2-3 goede dram te nemen. Deze zouden uw gezamenlijke Gaelic-kennis aanzienlijk moeten verbeteren en alle misverstanden uit de weg ruimen.  ;-)

Gälische Uitspraakregels

De uitspraak van Schots-Gaelische distilleerderijen kan lastig zijn. Voor sommige distilleerderijen bestaat er namelijk geen universeel correcte uitspraak. Dat merkt men snel als men zich 'in het wild' in het whiskylandschap beweegt. Natuurlijk zijn er formele uitspraakregels voor het Gaelisch, maar dat betekent nog niet dat de distilleerderijen en hun medewerkers zich aan deze regels houden. Vrij naar de lokale dialecten heeft zich uit gewoonte een uitspraak gevestigd. We maken dan ook geen aanspraak op de algemeenheid van onze uitspraak-tips. We staan altijd open voor suggesties en onderbouwde aanvullingen.

Schots-Gaelisch heeft slechts 18 letters, de letters J, K, Q, V, W, X, Y en Z ontbreken. Dit kan al een indicator zijn of de naam van een distilleerderij Gaelisch is of volgens Engelse uitspraakregels wordt uitgesproken. Dat betekent echter niet dat de bijbehorende klanken zoals w, j of k niet in het Gaelisch bestaan, alleen dat ze anders worden genoteerd. Voorbeeld: Kilkerran. Kilkerran is afgeleid van Ceann Loch Cille Chiarain, de Gaelische naam van de eerste nederzetting op het schiereiland Kintyre. Daarbij wordt Cille Chiarain uitgesproken als Kil-kerran.

Enkele belangrijke regels met voorbeelden

Laten we beginnen met de eenvoudige regels:

• De klemtoon ligt op de eerste lettergreep.
• De R wordt gerold.
• Gaelisch volgt NIET de uitspraakregels van de Engelse taal. Bij twijfel is het verstandig om een naam met de gebruikelijke Nederlandse uitspraak te lezen.
• Klinkers worden eigenlijk uitgesproken zoals in het Nederlands. Als de klinker een accent heeft, wordt deze lang uitgesproken.

Nu enkele bijzonderheden:

• ph wordt uitgesproken als f. Voorbeeld: Laphroaig (la-froig)
• ea wordt meestal uitgesproken als een ä. Voorbeeld: Teaninich (täninich)
• ui wordt doorgaans uitgesproken als een regulier u, daarom schrijft men wel Bruichladdich, maar zegt men “Bruch-laäddie”.
• io wordt eenvoudigweg als i uitgesproken. Daarom schrijft men wel Glen Garioch, maar spreekt men het uit als “Glen-Gierie”.

Het h in de soep:

Het h is erg belangrijk. Want een medeklinker die gevolgd wordt door een h wordt anders uitgesproken dan zonder h. Het h geeft dus een andere uitspraakregel aan:

• Het ch spreekt men in Schotland uit zoals in het Nederlands. Er zijn zowel het ch van "ik" als dat van "Bach". Voorbeeld: Glenfiddich, Benriach & Glendronach.
• bh of ook mh worden w. Voorbeeld: Bunnahabhain. Het b aan het begin wordt als ons b uitgesproken, terwijl het bh in het midden tot w wordt. Andere distilleerderijen waarop men deze regel kan toepassen zijn Abhainn Dearg (avin-dscher-ak), Torabhaig (toraväig) of Allt-á-Bhainne (alta-van-je). Soms worden bh en mh ook helemaal niet uitgesproken als ze een klinker volgen. Voorbeeld: Beinn Dubh (benn-du).
• Vooral de combinatie “dh” verdwijnt meestal na een klinker en zorgt ervoor dat deze verlengd wordt. Voorbeeld: Aberlour A’bunadh (aber-lauer-a-buna)
• Er zijn ook extra klinkers tussen bepaalde medeklinkers die niet worden opgeschreven, maar wel worden uitgesproken. Voorbeeld: “Gorm” in Kilchoman Loch Gorm wordt “Gorom” uitgesproken. De klinker wordt eenvoudigweg gespiegeld. Een uitzondering is de eerder genoemde Abhainn Dearg distilleerderij. Dearg wordt jeerak uitgesproken, in plaats van een e-klank is er een a-klank toegevoegd om de uitspraak te vergemakkelijken.

Tot slot zeggen we “Slàinte mhath” (slaandsche-wah)! De Schotse toost wenst, zoals zoveel toosten, een goede gezondheid. Hier moet worden opgemerkt: Klinkers met een accent worden lang uitgesproken. Het i in ai is hier stil. mh in mhath wordt een w en th wordt eenvoudigweg als een h uitgesproken. Nu bent u goed voorbereid voor uw volgende Schotland-reis. Blader gerust door onze overzicht om uw favoriete distilleerderij en de juiste uitspraak te vinden.